همان طور که می‌دانید تجهیزات Life Safety جز مهمترین تأسیسات ساختمان هستند که بایستی در شرایط اضطراری از قبیل زلزله، آتش‌سوزی تخریب در اثر آوار، نشت آب و … تا آخرین لحظه و بیشترین زمان ممکن آماده بکار بوده و عملکرد صحیح خود را حفظ کنند. در ادامه این مطلبی قصد داریم اطلاعاتی کاربردی در مورد استاندارد های کابل حریق و برخی روش های تست کابل ضد حریق را در اختیار شما قرار دهیم.
اهمیت استفاده از سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق یکی از این تأسیسات مهم است که درصورت عملکرد صحیح در مواقع اضطراری، می‌تواند به کمک نیروهای امدادی آمده و در انجام سریعتر و مؤثرتر عملیات امداد و نجات و اطفای حریق کمک نماید. در حال حاضر محصولات اعلام حریق متنوعی توسط همکاران عرضه می‌شود که اغلب کیفیت مطلوب و بالائی دارند و در پروژ ه‌های متعدد کشورهای دیگر هم به خوبی در حال سرویس دهی هستند.
ولی پرسش اینجاست چرا علی رغم استفاده از محصول خوب و طراحی مطابق با الزامات سازمان آتش نشانی و مقررات بین المللی، از بسیاری از پروژه‌های کشور بخصوص پروژه‌های آدرس پذیر اخباری مبنی بر خاموش بودن سیستم یا خطاهای متعدد و عملکرد غیر مطمئن به گوش می‌رسد؟! متخصصین امر و آزمایشگا ه‌های معتبر همواره بر روی شبکه پسیو تأکید دارند.
شبکه پسیو در سیستم های اعلام حریق
شبکه پسیو در سیستم اعلام حریق به کابل‌کشی و لوله گذاری اطلاق می‌شود. در اکثر کشورهای صاحب سبک، سیم‌کشی سیستم اعلام حریق توسط افراد متخصص انجام شده و از کابلهای مقاوم حریق استفاده می‌شود.
نقش غیر قابل انکار کابل ضد حریق در سیستم اعلام حریق
نقش کابل باکیفیت در سیستم اعلام حریق، بخصوص در پروژه‌های بزرگ و آدرس پذیر، غیر قابل انکار است. چرا که تجربه نشان داده، در صورتیکه از کابل باکیفیت خوب و دارای تائیدیه معتبر بین المللی یا ملی استفاده شود، تا حدود بسیار زیادی خطاهای ممکنه در زمان راه‌اندازی و بهره‌برداری، کاسته خواهد شد، استاندارد کابل های ضد حریق باید همواره مد نظر قرار گیرد.
متأسفانه تاکنون آزمایشگاه ملی درخصوص آزمون مقاومت کابل در شرایط حریق تأسیس نشده است. لذا مجبور به پیروی از مقررات بین المللی و آزمونهای انجام شده توسط آزمایشگاه‌های بین المللی معتبر، نظیر LPCB و UL هستیم که استاندارد کابل های ضد حریق را تایید می کنند.
برخی از مراجع بین المللی تدوین‌کننده استاندارد کابل های ضد حریق، IEC, EN, BS, VDE هستند.
بطور خلاصه به معرفی این استاندارد ها می‌پردازیم.
2-1-1- سرفصل استانداردهای IEC کابل ضد حریق
IEC60228 درخصوص‌هادی های کابل ضد حریق
IEC60331 – 1 تست کابل در شرایط حریق، در دمای ۸۳۰ درجه سانتی گراد برای کابلهای تا ولتاژ ۱ کیلوولت
IEC60331 – 11 تست کابل در شرایط حریق با شعله دارای حداقل دمای ۷۵۰ درجه سانتی گراد
تست کابل‌هائی که بصورت عمودی قرار گرفته اند IEC60332 – 1
IEC60754 – 1 تست گازهای آزاد شده در حین سوختن کابل ضد حریق
IEC61034 – 2 تست میزان دود آزاد شده در حین سوختن کابل ضد حریق
هر یک از سرفصل های فوق دارای زیرشاخه های متعدد درخصوص نحوۀ انجام آزمون و جزئیات متناسب با نوع کابل، سطح ولتاژ کابل، تعداد رشته و ضخامت کابل هستند.
3-1-1- سرفصل استانداردهای EN کابل ضد حریق
EN50200 روش آزمون مقاومت در برابر حریق برای کابلهای مورد استفاده در مدارات اضطراری EN50362 روش آزمون مقاومت در برابر حریق برای کابلهای مورد استفاده در پاور و کنترل مدارات اضطراری
EN50363 – 5 درخصوص پوشش و روکش کابلهای فشار ضعیف فاقد‌هالوژن
EN60228 درخصوص هادی های کابل های عایق‌دار
EN69332 – 1 تست شعله عمودی برای کابل های مقاوم حریق
EN61034 درخصوص میزان دود آزادشده کابل ضدحریق در شرایط سوختن
EN60754 – 1 درخصوص گازهای آزادشده در خلال سوختن کابل
4-1-1- سرفصل استانداردهای BS کابل ضد حریق
BS5839 – 1 درخصوص روشهای طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام حریق
BS6387 درخصوص شرایط تست کابل در زمان وقوع حریق، دسته‌بندی CWZ
BS7629 – 1 درخصوص کابل مقاوم حریق ولتاژضعیف، از نظر آزادسازی دود و گاز در شرایط حریق BS7655 درخصوص مشخصات روکش و کاور کابل BS60228 درخصوص‌هادی‌های کابل
BS8434 – 2 درخصوص کابل های کوچک مورد استفاده در مدارات اضطراری، در شرایط حریق و اسپری آب
5-1-1- سرفصل استانداردهای VDE کابل ضد حریق
VDE0472 – 814 درخصوص آزمون حفظ ایزولاسیون در شرایط حریق
VDE0482 – 200 درخصوص شرایط تست کابلهای فشار ضعیف مورد استفاده در مدارات اضطراری، در شرایط حریق
VDE0482 – 332 درخصوص تست شعله عمودی در کابل
VDE0482 – 362 درخصوص تست کابلهای پاور و کنترل مورد استفاده در مدارات اضطراری، در شرایط حریق
VDE0482 – 1034 درخصوص دود و گاز آزاد شده ازکابل، در شرایط حریق
2- نتیجه گیری
همانطور که از سرفصل استاندارد کابل های ضد حریق استخراج می‌شود:
– همه استانداردها روش مشابهی در خصوص مشخصات موردنیاز کابل در شرایط حریق را دنبال می‌کنند.
– هر مرجع استاندارد به فراخور کشور خود، روشهای تست را مدون کرده است.
– استاندارد BS5839 قسمت 1 در فصل دوم و در قسمت 26 درخصوص استاندارد کابل ضد حریق و اتصالات سیستم اعلام حریق است بر اساس الزامات این بخش، کابل های مقاوم حریق بسته به ساختمان‌هائی که در آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، به دو دسته تقسیم می‌شوند: Standard و Enhanced
– کابلهای دسته Standard بصورت عمومی و در کلیه ساختمان ها استفاده می‌شوند. کابلهای دسته Enhanced در مواردی که به مدت زمان مقاومت بیشتری برای کابل موردنیاز است، استفاده می‌شوند. الزام به استفاده از این نوع کابل ها، بسته به نظر مراجع ذی‌صلاح محلی و طراحان سیستم‌های ایمنی تعیین می‌شود.
پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را نیز مطالعه کنید:
کابل مقاوم در برابر حریق و بررسی اهمیت استفاده از آن در ساختمان های بلند مرتبه
در چه مواردی باید از کابل ضد حریق Enhanced در سیستم اعلام حریق استفاده کرد؟
اگر چه استاندارد در اکثر سیستم‌های اعلام حریق، استفاده از کابل ضد حریق Standard را مجاز می‌داند ولی در موارد زیر توصیه کرده است، از کابل Enhanced استفاده شود.
- ساختمان های فاقد سیستم اسپرینکلر که در آن‌ها سناریوی تخلیه ساختمان، در صورت وقوع حریق بصورت چند مرحله ای 4 مرحله و بیشتر اجرا می‌شود.
- ساختمان های فاقد اسپرینکلر، با ارتفاع بیشتر از 30 متر
- در ساختمان های فاقد اسپرینکلر که احتمال دارد، درصورت وقوع حریق در یک منطقه، کابلهای منطقه مجاور محل آتش‌سوزی، در اثر حریق آسیب ببینند.
- مقام قانونی مسئول صلاح بداند از کابل با مدت زمان مقاومت بیشتر در آن استفاده شود.
کابل های ضد حریق از نظر مدت زمان مقاومت در برابر حریق به چند دسته تقسیم می شوند؟
در استاندارد BS5839 قسمت 1 توضیحات بسیار بیشتری از آنچه در بالا گفته شد، درخصوص الزامات استفاده از کابل گفته شده است. علاقمندان می‌توانند در صورت نیاز آن را مطالعه فرمایند. در استاندارد BS8519 که درخصوص استفاده از کابل در مدارات کنترل و برق سخن گفته شده است، کابلها از نظر مدت زمان مقاومت در برابر آتش، به 3 دسته تقسیم شده‌اند.
دسته اول: کابل‌هائی که بر اساس استاندارد EN50200 PH30 به مدت 30 دقیقه در برابر حریق مقاوم هستند
دسته دوم: کابل‌هائی که بر اساس استاندارد EN50200 PH60 به مدت 60 دقیقه در برابر حریق مقاوم هستند.
دسته سوم: کابل هائی که بر اساس استاندارد EN50200 PH120 به مدت 120 دقیقه در برابر حریق مقاوم هستند.
البته همانطور که گفته شد استاندارد EN50200 PH120 مربوط به استفاده از کابل در کاربردهای کنترل می‌باشد و ارتباطی با استفاده در سیستم‌های ایمنی حریق و روشنائی اضطراری ندارد.
بر اساس استاندارد BS6387، کابل از نظر مقاومت در برابر آتش، اسپری آب و تحمل ضربات مکانیکی، در سه دسته‌بندی CWZ مورد آزمون قرارمی گیرد. دردسته‌بندی کابل ها بایستی به مدت 180 دقیقه، دمای شعله 950 درجه سانتی گراد را تحمل کنند. در دسته‌بندی W کابل ها بایستی به مدت 15 دقیقه اسپری آب و شعله با دمای 650 درجه سانتی گراد را تحمل نمایند. در دسته‌بندی Z کابل ها بایستی به مدت 15 دقیقه ضربات مکانیکی، همراه شعله با دمای 950 درجه سانتی گراد را تحمل نمایند. در صورت حفظ شرایط پایداری و ارتباط الکتریکی کابل در هر سه دسته‌بندی CWZ، کابل استاندارد BS6387 را پاس می کند.
نحوۀ انجام برخی از آزمایش‌ها بر روی کابل ضد حریق
تست گازهای منتشرشده از عایق کابل در حالت سوختن، بر اساس استانداردهای , IEC60754 EN50267, VDE0482
تست انتشار شعله در حالت قرارگیری یک کابل عایق، بصورت عمودی بر اساس استانداردهای , IEC60332 EN60332, VDE0482
تست گسترش شعله، در حالت قرارگیری یک دسته کابل ضد حریق بصورت عمودی، بر اساس استانداردهای IEC60332, EN60332, VDE0482
تست تراکم دود ایجادشده در حالت سوختن کابل، بر اساس استانداردهای , IEC61034, EN61034 VDE0482
تست صحت عملکرد مدار در حالت حریق، دسته‌بندی C بر اساس استانداردهای , IEC60331 BS6387, VDE0472
تست صحت عملکرد مدار در حالت حریق و اسپری آب، دسته‌بندی W بر اساس استانداردهای EN50200, BS6387, VDS3423 تست صحت عملکرد مدار در حالت حریق، اسپری آب و ضربات مکانیکی، دسته‌بندی Z بر اساس استانداردهای EN50200, BS6387, IEC603 هستند.
